Vrouwelijke fietsers en vrouwen die de fiets als vervoermiddel gebruiken, strijden om mee te kunnen bouwen aan de toekomst, om sociale en culturele barrières te doorbreken, en ook om als gelijkwaardig aan mannen te worden gezien. Dit zijn slechts 4 van de vele gevechten die vrouwen voeren:
Steden veiliger maken
Hoe vaak heb je niet gehoord dat een vrouw die het slachtoffer is geworden van een verkrachting of moord “niet zo laat alleen naar huis had moeten lopen”. Victim blaming getuigt van een totaal gebrek aan empathie en een totale minachting voor de gevaren waarmee vrouwen dagelijks te maken hebben. Ja, inderdaad dagelijks, want elke dag moeten vrouwen beslissingen nemen over hun veiligheid die een man zelden hoeft te nemen.
Alleen over straat lopen, het openbaar vervoer of een taxi moeten nemen… het brengt allemaal gevaren met zich mee. Dat geldt ook voor het gebruik van de fiets, maar het is tenminste een vervoermiddel dat een deel van deze kwetsbaarheid vermindert en vrouwen bijna volledige controle geeft over de route, de snelheid en de timing van het gebruik ervan. We zeggen “bijna” omdat vrouwen zonder goede infrastructuur niet alleen minder geneigd zullen zijn de fiets te gebruiken, maar ook aan andere gevaren kunnen worden blootgesteld. Van lastiggevallen worden op straat naar de constante angst te worden aangereden door een auto is geen oplossing.
Daarom is het belangrijk te investeren in fietsinfrastructuur. We moeten plannen en investeren in een netwerk van fietspaden die niet alleen de in- en uitvalswegen van de stad met elkaar verbinden voor een beter woon-werkverkeer, maar ook recreatie- en woongebieden.
Hoe minder fietsvriendelijk de stad, hoe minder vrouwen, kinderen en ouderen de fiets zullen gebruiken om zich er te verplaatsen. Daarom kunnen we allemaal profiteren van een infrastructuur die is ontworpen met een feministische aanpak in het achterhoofd, met fietspaden gescheiden van het verkeer en goed verlicht zodat ze op elk moment kunnen worden gebruikt, of gemakkelijk toegankelijke en bewaakte fietsenstallingen in de buurt van andere vervoermiddelen en recreatiegebieden, waar we onze fietsen veilig kunnen achterlaten.
Het is een feit dat waar er in fietsen wordt geïnvesteerd, zoals bijvoorbeeld in Denemarken, er meer vrouwen dan mannen zijn die fietsen.
De mythe van het zwakke geslacht ontkrachten
Uit het vorige punt zou kunnen worden geconcludeerd dat vrouwen minder vaak de fiets pakken in de stad omdat ze niet zo sterk of “stoer” zijn als mannen en gemakkelijk te intimideren zijn. Deze overtuiging zit al vele jaren in onze cultuur ingebakken en hoewel we die geleidelijk aan aan het ontkrachten zijn, horen we nog steeds neerbuigende uitspraken vol seksisme, patriarchale ideeën, ongelijkheid en neerbuigendheid.
Het lijdt geen twijfel dat vrouwen fysiek anders zijn dan mannen en dat hormonen (onder andere) een grote rol spelen bij de hoeveelheid kracht die vrouwen hebben, maar dat betekent niet dat zij niet sterk, veerkrachtig en dapper zijn.
Om te beginnen wordt een vrouw elke maand ongesteld, kan zij 9 maanden een kind in haar baarmoeder dragen en baren. Dit alles terwijl ze evenveel of meer blijft werken als een man. Als je denkt dat dit nog niet genoeg is, laten we dan nog even teruggaan naar Denemarken. In dit Europese land zijn de winters verre van warm. Kou, sneeuw en slecht weer zijn heel gewoon op Deense fietspaden en toch zijn de meeste Deense fietsers vrouwen. Laten we nu eens kijken naar de stad Minneapolis, die samen met St. Paul de Twin Cities vormt. De gemiddelde jaartemperatuur is 7,4 ºC, de koudste van alle grootstedelijke gebieden in het land. Hoewel de verhouding fietsende vrouwen in de stad lang niet zo indrukwekkend is als in Denemarken, is het hoogste in de gehele Verenigde Staten.
Vrouwen hebben hun kracht en uithoudingsvermogen in de wielersport meer dan eens bewezen. Er zijn veel meisjes die wielerwedstrijden eerder uitrijden dan veel jongens, en in het wielrennen (zoals in bijna elke sport), maakt het niet uit of je een man bent, als je niet oefent, heb je geen voordeel op wie dan ook. Om nog maar te zwijgen van de mentale kracht, het vermogen om obstakels te overwinnen en te vechten. Simpel gezegd, meisjes zijn net zo goed en sterk als jongens.
Je eigen identiteit ontwikkelen
De vrouwelijke identiteit die door het patriarchaat wordt bepaald, bepaalt wat vrouwelijk is en wat niet. Een van de grootste hindernissen voor vrouwen die van fietsen houden of deze sport beoefenen, is de overtuiging dat het geen sport voor meisjes is, dat het te gevaarlijk of ongeschikt is. Je hebt het ongetwijfeld meer dan eens gehoord en je kent verhalen van meisjes en jongens die door sociale en culturele druk hun dromen hebben opgegeven. Gelukkig worden er steeds meer stappen ondernomen om het concept van bepaalde sporten als alleen mannelijk of alleen vrouwelijk te demystificeren.
Er wordt vooruitgang geboekt, maar er is nog een lange weg te gaan. In landen als Nederland, waar vrouwen minstens evenveel fietsen als mannen, zouden we een vergelijkbaar aandeel mannen en vrouwen in het profwielrennen verwachten, maar in plaats daarvan neemt “slechts” 9% van de vrouwen deel aan wielerwedstrijden, tegenover 16% van de mannen. Toch hebben Nederlandse vrouwelijke wielrenners het profwielrennen gedomineerd en dit brengt ons tot de volgende strijd.
Loonkloof en ongelijke carrièrekansen
Ongelijke carrièremogelijkheden betekenen dat vrouwelijke wielrenners niet dezelfde toegang hebben tot profwedstrijden als mannen. Het is waar dat er stappen zijn ondernomen en dat er voortdurend vooruitgang wordt geboekt om ervoor te zorgen dat alle grote evenementen zowel mannelijke als vrouwelijke wedstrijden kennen. Dit jaar zullen vrouwen bijvoorbeeld voor het eerst in de geschiedenis strijden op de kasseien van Parijs-Roubaix, maar we hebben nog steeds geen Tour de France of Vuelta a España voor vrouwen. Daardoor blijft er een verschil bestaan in het aantal en het belang van de wedstrijden waaraan vrouwen kunnen deelnemen. Dit heeft directe gevolgen voor de lagere categorieën en creëert een vicieuze cirkel: omdat er geen wedstrijden zijn, zijn er geen jonge vrouwelijke talenten, en omdat er geen vrouwelijke wielrensters zijn, zijn er geen wedstrijden. Er is nog veel werk aan de winkel, te beginnen bij de basis, via sponsoring en de betrokkenheid van wedstrijdorganisatoren tot en met de media-aandacht.
Er is vooruitgang geboekt op het gebied van de salarissen in het topwielrennen voor vrouwen, maar de loonkloof bedraagt nog steeds ongeveer 40%. De UCI heeft het minimumsalaris voor vrouwelijke WorldTour-ploegen vastgesteld op €20.000 per jaar in 2021. En in 2023 zal dat salaris zijn opgelopen tot €32.100. Misschien denk je dat dat wel meevalt, een behoorlijk salaris en groeiend, maar €32.100 is het minimumsalaris van een mannelijke renner in een Pro Continentale ploeg, de 2e divisie van het profwielrennen. Gelukkig zijn er ploegen, zoals Trek-Segafredo en Bike Exchange, die verder zijn gegaan dan de UCI en het minimumsalaris van een WorldTour-team voor vrouwen gelijk hebben gesteld aan dat van een team voor mannen, namelijk €40.000.
De kloof wordt enorm als we de best betaalde wielrenners ter wereld vergelijken: Chris Froome heeft een salaris van ongeveer 5,5 miljoen euro en Annemiek van Vleuten verdient 125.000 euro. Als we een niveau lager gaan en de vrouwen- en mannenploegen in lagere divisies vergelijken, zien we dat er bij de vrouwenploegen geen minimumsalaris is en bij de mannenploegen wel. Dit betekent simpelweg dat veel van de meer dan 600 vrouwen in 52 ploegen in de tweede divisie van het vrouwenwielrennen gratis rijden, puur uit liefde voor het spel en passie voor het wielrennen. Wie is er nu het stoerste? The Cyclists’ Alliance publiceerde onlangs een onderzoek en waarschuwde dat het aantal vrouwen dat helemaal niet werd betaald in 2020 met 8% was gestegen en dat 43% van de vrouwelijke renners hun ploegen de kosten van materiaal, mechanische diensten, medische verzorging en reiskosten had moeten terugbetalen.
Er is duidelijk nog een lange weg te gaan, maar als we allemaal – mannen en vrouwen – meewerken en al deze (en vele andere) vrouwengevechten steunen, zal de weg naar gelijkheid geen race met zo veel hindernissen zijn. Laten we vechten en trappen!
